Эксперты: Панаванне расійскай мовы ў Беларусі – гэта небяспека

Фота Службы інфармацыі "ЕўраБеларусі"

Ці можна захоўваць і абараняць незалежнасць краіны, калі нацыянальная ідэнтычнасць неразвітая?

Тыдзень беларускага мыслення завяршыўся, але многія вартыя ўвагі тэмы, на якія дыскутавалі падчас яго, незаслужана выпалі з фокусу. Служба інфармацыі “ЕўраБеларусі” працягвае распавядаць пра рэчы, якія аказаліся ў цэнтры абмеркавання беларускімі інтэлектуаламі.

Паралельна з дыскусіяй адносна феномену вышыванкі эксперты выказваліся пра незалежнасць і нацыянальную ідэнтычнасць беларусаў.

Выдавец Валер Булгакаў адзначыў, што межы Беларусі былі акрэсленыя ў другой палове ХІХ стагоддзя расійскімі імперскімі этнографамі перадусім на падствае моўнага чынніку.

“У маім рэгіёне тыя, каму цяпер за 45, яшчэ гавораць па-беларуску, а тыя, каму 15 – 25 – ужо гавораць амаль на літаратурнай расейскай мове. На мой погляд, гэта небяспека”,  – мяркуе выдавец.

На яго думку, беларускамоўная супольнасць у нашай краіне сёння – гэта субкультура.

“Вырашаюць такія справы як нацыянальная незалежнасць не ўлады, не палітычная адміністрацыя, а простыя грамадзяне. Публічная прастора Беларусі падзелена на мноства субкультур, дзе і георгіеўскія стужкі, і бел-чырвона-белыя, і арнаментальныя, дзе ёсць пакрыўджаная беларускамоўная меншасць, тыя, хто гавораць па-расейску, і старэйшае пакаленне, якое акрамя як на беларускай на іншай мове гаварыць не ўмее, дзе ёсць праваслаўныя і каталікі”, – дадаў Валер Булгакаў.

Але моўная прыкмета яшчэ не ёсць нацыянальнай ідэнтычнасцю.

“Для мяне самым важным момантам нацыянальнай ідэнтычнасці з’яўляецца захаванне высокай літаратурнай традыцыі, – падзяліўся даследчык беларускай кухні Алесь Белы. – Уявіць сабе Францыю без сімвалічнага поля, якое стварылі Мальер, Бальзак, Дзюма – немагчыма. У нас няма інстытутаў, якія б рэтранслявалі гэтае сімвалічнае поле. Нягледзячы на трыумф вышыванкі ў нас цалкам разбураны нацыянальны кінематограф, няма інтэлектуальных маркёраў прыналежнасці да той ці іншай культуры”.

На думку прадстаўніка крамы simbal.by Мікіты Броўкі, захаваць незалежнасць краіны без нацыянальнай ідэнтычнасці немагчыма. Але ці ёсць яна ў беларусаў? Складана даць станоўчы адказ на гэтае пытанне, зрэшты, як нельга адказаць і адмоўна. У любым выпадку, яна пакуль недастатковая.

Доктар філасофіі, доктар сакральнай тэалогіі, акадэмічны дырэктар Беларускага Калегіюма Ірына Дубянецкая прапанавала беларусам паставіць сябе ў свой жа ўласны кантэкст і паглядзець, што з намі адбывалася.

“Цяперашняя ідэнтычнасць будуецца з усведамленнем свайго культурнага скарбу, гісторыі, традыцыі. У Вялікага княства Літоўскага была ўласцівасць, якая адрознівала яго ад іншых краін – мультырэлігійнасць. Гэта было вынішчана на хвалі татальнай русіфікацыі краіны”, – зазначыла яна.

На думку Ірыны Дубянецкай, сёння нам навязваюць афіцыйны дзяржаўны білінгвізм, які ў параўнанні з колішняй шматмоўнасцю – радыкальна іншая, процілеглая рэч.

“Білінгвы – гэта беларускамоўныя людзі ў Беларусі. Расійскамоўныя не нясуць гэтых моўных традыцый. Наданне любога афіцыйнага статуса расійскай мове ў Беларусі вельмі небяспечна з той прычыны, што два з паловай стагоддзя татальнай русіфікацыі проста выціснулі беларускую мову”.

Нацыянальная ідэнтычнасць у нашай краіне яшчэ толькі спее, лічыць Ірына Дубянецкая.

“Заўважце, як з беларускай этнічнай мапы пачалі знікаць палякі і рускія паводле вынікаў перапісу. Іх колькасць радыкальна змяншаецца – на 25% за апошнія 10 год. Паступова ўсе пераўтвараюцца ў беларусаў. Бо беларусам быць вельмі проста: не трэба ведаць беларускай мовы, а з гісторыі дастаткова ведаць, што беларусы перамаглі ў Вялікай Айчыннай вайне”, – іранічна звярнуў увагу сацыёлаг Аляксей Ластоўскі.

Такім чынам, нацыянальная ідэнтычнасць беларусаў яшчэ працягвае фармавацца, але гадаваць і ўмацоўваць яе трэба, не забываючыся на небяспеку з боку ўсходняга суседа.