Валянцін Акудовіч: Чалавека няма. Будучыня ёсць (ФОТА)

На прэзентацыі апошняга зборніка філосафа і літаратара “Прачнуцца ранкам у сваёй краіне” дыскутавалі пра мужчынскі клімакс і лішак жыцця.

Ну, вядома ж, не толькі пра гэта, хоць твор з такой назвай увайшоў у зборнік.

– Цалкам магчыма, што гэта апошняя мая кніга, хоць гэта не зусім кніга. Для мяне кніга – гэта тое, што ты стварыў. Хутчэй за ўсё створанага – менавіта створанага – ужо не будзе. Магчыма, выдам выбранае – але гэта ўжо будзе не створанае наноў. Магчыма, звярнуся да мемуарыстыкі ад няма чаго рабіць, – з заўсёднай сваёй іроніяй распавёў Службе інфармацыі “ЕўраБеларусі” Валянцін Акудовіч.

Прэзентацыя зборніка пераўтварылася ў своеасаблівы “Дзень Акудовіча”. Творчая прастора “Ў” падзялілася на дзве залы. У зале “Я ёсць” (галерэя “Ў”) адбывалася дыскусія з удзелам аўтара і Ігара Логвінава, які стаў не толькі выдаўцом, але і рэдактарам кнігі. Мадэравала дыскусію акадэмічны дырэктар Беларускага калегіуму, доктар філасофіі, доктар сакральнай тэалогіі Ірына Дубянецкая. У зале “Мяне няма” (кнігарня “Логвінаў” у гэты час праходзілі здымкі дакументальнага фільма пра Валянціна Акудовіча з удзелам сяброў і калег, а таксама працавала адкрытая камера, на якую любы ахвотны мог сказаць што-небудзь пра “віноўніка” імпрэзы.

Ігар Логвінаў, Ірына Дубянецкая, Валянцін Акудовіч

– Калі была надрукавана “Кніга пра Нішто”, вельмі істотная для мяне, я быў упэўнены, што ўсё, што хацела праз мяне сказацца, ужо сказалася. Але прамінула некалькі год, і раптам, гартаючы свае архівы, я ўбачыў, што там ёсць значныя для мяне тэксты, якія  так і не выйшлі. Напісаныя ў розныя гады – ад пачатку да моманту, калі я ўжо стаў пісаць, як я. І мне стала шкада, – распавёў аўтар пра нараджэнне зборніка.

Па словах Валянціна Акудовіча, ён “адпачатку разумеў, што кніга не атрымаецца”. Бо калі проста сабраць тэксты пад адну вокладку, выйдзе не кніга, а зборнік. А гэта розныя рэчы. Як адзначае аўтар у прадмове, “залішне рознымі былі тыя часы і эпохі, калі яны [творы] пісаліся, як, адпаведна, моцна розніўся сам ад сябе аўтар”, і справядліва будзе зазначыць, што працаваў над імі цэлы “хаўрус аўтараў, які толькі паводле даўняй завядзёнкі пазначаны  агульным прозвішчам Валянцін Акудовіч”.

– Акудовіч падаўся мне такой кампеляцыяй пра ўсё беларускае, пра што мы гаворым і спрачаемся, у адной вокладцы. Кніга выбудавана па прынцыпе сярэднявечнага кодэксу, калі збіралі разам рэцэпты прыгатавання гарбаты, часткі “Метафізікі” Арыстоцеля, і хронікі нейкіх падзей… Гэта гісторыя пра Акудовіча, пра якога мы кажам, што яго няма, але тут яго патыліца засвяцілася, і мы можам яе памацаць і пабіць, – выказаўся Ігар Логвінаў.

Ігар Логвінаў

– Упершыню, сапраўды, гэта кніга пра ўсяго мяне, – пагадзіўся аўтар. – Хай сабе эпізодна, у розныя эпохі, у розных жанрах, з рознымі сэнсамі, часта супярэчаннямі. У ёй можа знайсці сабе харошыя тэксты і той, хто акрамя надпісаў на плоце нічога не чытае, разам з тым у кнізе даволі тэкстаў, якія не праміне і самы выкшталцоны інтэлектуал. Але біць мяне па патыліцы будзе няправільна, таму што там мяне няма!

Як няма, паводле даўняй тэзы Акудовіча, чалавека.

Ігар Логвінаў зазначыў, што ў кнізе прачытваецца жудасная настальгія па Беларусі. Але наколькі блізка гэта будзе пакаленням, якія нарадзіліся ў незалежнай краіне? На гэты конт у Валянціна Акудовіча, па яго словах, няма прэтэнзій стаць гуру, настаўнікам, нечаму навучыць ці нешта даць.

– Для мяне мысленне каштоўнае найперш сваёй эстэтычнай складовай. Не праўдай, не ісцінай, а прыгажосцю. Я хачу пісаць прыгожа, каб чытач атрымліваў асалоду, і ніколі ў жыцці не думаў: а што гэта дасць маладому пакаленню? Хай для маладога пакалення пішуць палітыкі, педагогі. Я не збіраюся нікога вучыць. Калі я буду дзесьці актуальны, то зусім не тым, што ў мяне нечаму навучацца. Як слухаць салавейку. Чаму можа навучыць салавей? – прывёў параўнанне філосаф.

Адам Глобус праілюстраваў прыпавесць Валянціна Акудовіча

Сёння Лятучы ўніверсітэт разам з Беларускім калегіумам прэзентуе анталогію беларускага мыслення “Код прысутнасці” (чарговая гульня словаў з Акудовічавым “Кодам адсутнасці”), дзе сабраныя лепшыя тэксты нацыянальных мысляроў за апошнія 10 гадоў. Праўда, Валянцін Акудовіч выказаў смутак, што за гэты час пакуль не з’явілася новых герояў, вартых анталогіі. А старыя імёны адыходзяць. І як тут не зачапіцца за адзін з тэкстаў з новага зборніка “Мужчынскі клімакс і лішак жыцця”?

– Аптымісты лічаць, што і ў 90 можна пісаць класныя тэксты. Я думаю, што можна, і тэксты неблагія. Але найлепшыя тэксты чалавек піша да гэтага часу.

Ірына Дубянецкая

Адказваючы на пытанне з залы пра погляд на будучыню Беларусі, Валянцін Акудовіч адзначыў:

– Будучыня ёсць. Мы будзем накшталт сярэднееўрапейскай краіны з адзіным адрозненнем: у нас будзе больш расійскага складніка. Праўда, ён будзе адносна збеларусіфікаваны і таму не варожы. Але пакуль Расія не перафарматуецца з імперыі ў федэрацыю і ўнутрана не зменіцца, гэтай мадэлі ёсць пагроза. Яна будзе заставацца, пакуль будзе заставацца такой Расія. Аднак чым больш мы за гэты час назапасім сябе як сябе, тым большая верагоднасць, што пасля мы ўнармуемся ў гэты фармат.

Валянцін Акудовіч