У Курапатах усталявалі крыж у памяць Вацлава Ластоўскага

У месцы масавых растрэлаў НКУС у урочышчы Курапаты пад Мінскам устаноўлены памятны знак у гонар бацькі беларускай гістарыяграфіі, акадэміка, гісторыка Вацлава Ластоўскага. Афіцыйнае адкрыццё помніка адбудзецца праз тыдзень, паведамляе партал «Гістарычная праўда».

Нагадаем, у 1910 годзе Вацлаў Ластоўскі выдаў “Кароткую гісторыю Беларусі” — першую кнігу, у якой аўтар абгрунтаваў беларускі характар Вялікага княства Літоўскага. Акрамя гэтага, у Ластоўскі абагульніў вядомыя факты пра мінулае Беларусі з погляду ўласна-нацыянальнай гісторыі (падзеі даведзены да 1905). У 1920-я гады Вацлаў Юстынавіч працаваў над “Нарысамі беларускай гісторыі”, якія па сутнасці ўяўляюць сабой першую беларускую энцыклапедыю гісторыі Беларусі і складзены з розных тэрмінаў і паняццяў з беларускай мінуўшчыны (машынапісны экзэмпляр захоўваецца ў Аддзеле рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі АН Літвы).

У 1925 годзе ён апублікаваў “Летапісца Вялікага княства Літоўскага і Жамойцкага” паводле спісу Рачынскага. У 1926 годзе пабачыла свет галоўная праца Ластоўскага - манументальная “Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі. Спроба паясьніцельнай кнігопісі ад канца X да пачатку XIX стагодзьдзя”, у якой прыводзіліся цытаты на старабеларускай мове са шматлікіх старажытных кніг і рукапісаў.

Гэтае выданне ўяўляе сабой агляд “звыш 1000 важнейшых рукапісных кніг, грамат, старадрукаваных кніг з пачатку зараджэння беларускага пісьма (X ст.) аж да XIX ст.”.

У лістападзе 1929 года ён быў вызвалены з пасады сакратара Акадэміі навук БССР. 21 ліпеня 1930 Г. арыштаваны ДПУ па справе “Саюза вызвалення Беларусі”. Утрымліваўся ў турмах Масквы і Мінска. Пастановай Калегіі ДЦПУ СССР 10.4.1931 Г. высланы на 5 гадоў у Саратаў. 6 снежня 1930 Г. пазбаўлены звання акадэміка. Фармальнай прычынай стала публікацыя артыкула Я. Станкевіча “Дыспалаталізацыя і ў беларускай мове” (1928) у “Запісках аддзела гуманітарных навук”, выдадзеных Інбелкультам.

Працаваў загадчыкам аддзела рэдкіх рукапісаў біблітятэкі Саратаўскага універсітэта. Паўторна арыштаваны 20 жніўня 1937 г. Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 23 студзеня 1938 прыгавораны да расстрэлу “як агент польскай разведкі і ўдзельнік нацыянал-фашысцкай арганізацыі”. Па першым прысудзе рэабілітаваны 10 чэрвеня 1988 г.; па другім — 16 верасня 1958 г. Адноўлены ў званні акадэміка АНБ у 1990 г.