Чаму беларускiя ўлады забылiся пра паўстанне Калiноўскага?

22.01.2013 Зміцер Казлоўскі, ЕўраБеларусь

Свой взгляд

Сёння, 22 студзеня, спаўняецца 150 год ад пачатку паўстання 1863-64 гг. Чаму стаўленне беларускай і польскай дзяржаваў да гэтай гістарычнай падзеі настолькі адрозніваюцца?

У Польшчы патранат над святкаваннямі 150-годдзя паўстання ўзяў прэзідэнт краіны Браніслаў Камароўскі. Не абміне гэтую падзею і дыпламатычная місія суседняй краіны ў Беларусі. Разам з тым, беларуская дзяржава афіцыйна ніякіх святкаванняў гадавіны паўстання пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага не ладзіць. Больш за тое, у Мінску прайшла канферэнцыя, удзельнікі якой з задавальненнем адзначылі адсутнасць святкавання 150-годдзя паўстання ў Беларусі, а выпуск "Белпоштай" памятнай паштоўкі і маркі з выявай Кастуся Каліноўскага, назвалі "цемрашальствам чыноўнікаў".

У чым прычына такiх адносiн да вельмi значнай беларускай гiстарычнай падзеі? Няўжо паўстанне 1863-64 гадоў для польскай гісторыі мае большае значэнне?

З такімі пытаннямі Служба інфармацыі “ЕўраБеларусі” звярнулася да прасдтаўнікоў грамадзянскай супольнасці.

Улад Вялічка, старшыня міжнароднага кансорцыюма “ЕўраБеларусь”:

- Гэты элемент беларускай гісторыі – дастаткова небяспечны для сучасных беларускіх уладаў. Фактычна, гэта тэма “Мужыцкай праўды” , тэма таго, што беларусы, як нацыя, спрабавалі дабіцца праўды і, у пэўным сэнсе, уплываць на тое, якое жыцьцё яны маюць. Менавіта гэтага сённяшняя беларуская ўлада спрабуе максімальна пазбегнуць.

Думаю, ёсьць тут і пэўны ідэалагічны канфлікт. І, калі мы сочым зараз за выказваннямі шэрагу лукашэнкаўскіх ідэолагаў, то бачна, што яны спрабуюць дыскрэдытаваць асобу Каліноўскага – фігуру бясспрэчнага героя беларускай гісторыі. Тым не меньш, нават такія героі ставяцца пад сумнеў. Значыцца, гэта камусці трэба: дыскрэдытаваць гэтую прагу да праўды і справядлівасці, якая сімвалізуецца постаццю Каліноўскага.

Алесь Краўцэвіч, гісторык:

- Паўстанне 1863-64 гадоў – дата для нас вельмі важная, не меньш важная для нашай гістарыяграфіі і міфалогіі, чым для польскай. Але парадокс у тым, што гэты міф паўстання Каліноўскага, утвораны яшчэ ў савецкія часы, апынуўся непатрэбным сучаснай уладзе. Тыя, супраць каго змагаўся Каліноўскі – імперскія сімвалы і двухгаловы арол – зараз у Расіі пры ўладзе. І атрымліваецца, што ў савецкіх і сучасных падручніках Каліноўскі прысутнічае, як герой, а паўстанне разглядаецца, як вызвольнае. А з іншага боку, паўстанне было супраць “карміцелькі” Лукашэнкі – Расіі. І таму зараз шчыра ўсё робіцца дзеля таго, каб гэтае паўстанне вымараць з масавай свядомасці беларусаў.

Антон Астаповіч, старшыня Беларускага дабраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры:

- Не хачу каментаваць гэтае пытанне, бо яно досыць складанае. Бо ці ёсьць звесткі, што хтосці афіцыйна звяртаўся, каб менавіта на дзяржаўным узроўні гэтую дату адзначыць?

У мінулым годзе Таварыства аховы помнікаў афіцыйна, з выкананнем усталяванай законам працэдуры, выйшла з прапановамі надання статуса гісторыка-культурнай каштоўнасці тром мясцінам, звязаным з паўстаннем. Гэта магіла паўстанцаў у Плябані, магіла паўстанцам у Косаве і мемарыял на месцы бітвы пад Мілавідамі. І ім нададзены такі статус.

А вось ці звяртаўся хто з прапановай афіцыйна адзначыць гадавіну паўстанне, мне невядома.

Алег Трусаў, старшыня Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны:

- Калі паўстанне 1863-64 гадоў у Беларусі будзе святкавацца на дзяржаўным узроўні, то ў нас не будзе ні таннай нафты, ні таннага газу. Вось і ўсё, што я магу сказаць.

Самае цікавае, што для нас гэтае паўстанне значна больш важнае ў гістарычным плане, чым для Польшчы. Бо Кастусь Каліноўскі быў апошнім літвінам і першым беларусам. Менавіта з яго пачалася новая стадыя ў развіцці беларускай мовы. Бо ягоная “Мужыцкая праўда” выходзіла нашмат раней, чым “Наша ніва”. Па-другое, ён уздымаў пытанне адраджэння беларускай уніяцкай царквы і выступаў за аўтаномію ў складзе Рэчы Паспалітай (ідэю, якую падхапілі пасля пры абвяшчэнні БНР). Ён – першы герой нашай найноўшай гісторыі. Ягоная роля для нас такая ж, як, напрыклад, роля Вацлава Гаўла для Чэхіі ці роля Юзафа Пілсудскага для тых жа палякаў.

Уводзіны ў філасофію Уладзіміра Мацкевіча. Серыя размоў (Аўдыё)

21.05.2020 Лятучы ўніверсітэт

Размова дванаццатая — пра з’яўленне каштоўнасцей і Бога ў ідэальным плане і радыкальны паварот у развіцці інстытута філасофіі.

Право на наследие по стандартам Конвенции Фаро: возможно ли в Беларуси?

31.03.2020

27-28 марта Беларусский комитет ICOMOS и МНГО "ЕвроБеларусь" провели экспертный онлайн-семинар о расширении возможностей участия сообществ в управлении историко-культурным наследием.