Павел Севярынец: Я ўдзячны Богу за тую ўнікальную адукацыю, якую атрымаў у СІЗА КДБ

Павал Севярынец не гаворыць, а прапаведуе. Піша не артыкулы, а маніфесты, ад якіх сумленнаму чалавеку будзе сорамна. Ён - самы чысты чалавек з усіх, каго я ведаю. Хоць у камендатуры вёскі Куплін пад Пружанамі (290 км ад Мінска), дзе ён адбывае трохгадовую "хімію" за Плошчу, яму не дазволілі ўсталяваць бойлер (падарунак сяброў), а памыцца ў лазню адпускаюць раз на тыдзень. Падчас нашай гутаркі я парадваўся, што пытанне пра Паўлава вяселле задаў апошнім - бо на ім ён сам і скончыў нашую размову.

АСАБІСТАЯ СПРАВА БАЖ

Павел Севярынец нарадзіўся 30 снежня 1976 года ў Воршы. Скончыў школу з залатым медалём, потым - геафак БДУ, прафесія - інжынер-геолаг.

У 1994-1998 годзе працаваў рэпарцёрам у "Знамени Юности", забаўляльным часопісе Weekend, "Детективной газете". Пазней - як публіцыст у газеце "Наша Ніва" ды інш. З 1995 года - сябра партыі БНФ. У 1997 годзе заснаваў "Малады Фронт". Неаднаразова затрымліваўся на акцыях, шматкроць сядзеў на "сутках". Першая "хімія" пачалася ў 2005 годзе - два гады ў вёсцы Малое Сітна пад Полацкам - праца на лесапавале. Другая - цяпер: тры гады ў вёсцы Куплін Пружанскага раёна за Плошчу-2010 - праца на складзе аўтазапчастак.

Аўтар кніг: "Ды-джэй Адраджэньня" (1998 г.), "Пакаленьне Маладога Фронту" (2002 г.), "Нацыянальная ідэя" (2005 г.), "Лісты зь лесу" (2007 г.), "Брату" (2007 г.) і "Люблю Беларусь" (2008). Лаўрэат літаратурнай прэміі імя А. Адамовіча Беларускага ПЭН-цэнтру. Xрысціянін.

Сустаршыня незарэгістраванай партыі БХД. Сябра БАЖ з 1999 года, з 2009 - сябра Рады БАЖ. 

"У Воршы ў нас было некалькі бандаў - "Льнуха", "Мясуха" і "Раніца"

- На пачатку было Слова, і Слова было ў Бога, і слова было Богам. А якое першае слова сказалі Вы, Павел?

- Першыя не ведаю, ніколі не пытаўся ў мамы... А галоўныя адтуль, адкуль і гэтая Біблійная цытата - з Евангелля паводле Яна, з 14 раздзела, 1 верша. Я паверыў у Бога на Валадарцы ў 1998 годзе, пакаяўшыся, якраз седзячы над гэтымі словамі: "Няхай не сумняецца сэрца вашае; веруйце ў Бога і ў Мяне веруйце". Можна сказаць, што гэта было маё другое нараджэнне.

- З якога ўзросту пачынаеце сябе памятаць?

- З двух гадоў. Памятаю вёсачку Пагост пад Воршай - там, дзе бацька быў дырэктарам вясковай школы. Выпускнік філалагічнага факультэта, ён паехаў настаўнічаць у Пагост - разам з маці, яны ўжо ажаніліся. Маці была настаўніцай, а бацька працаваў дырэктарам.

- А якія першыя ўспаміны? Звычайна гэта ўва ўсіх драбяза нейкая нязначная...

- Мой першы ўспамін - гэта краявід. Рэчка Адроўка там цячэ, яна невялікая, але глыбокая. Такі характэрны краявід быў у нас адразу за хатай. Чыста беларускі краявід - як я зразумеў на сённяшні свой розум... Нашая Аршаншчына... Гэта ж радзіма Караткевіча, і нават радзіма Аляксандра Рыгоравіча, калі ўжо на тое пайшло.

- Ганарыцеся абодвума землякамі?

- Ганаруся ці не ганаруся - факт ёсць факт. Лукашэнка і Караткевіч - гэта ў пэўным сэнсе антыподы. З абодвума я неяк звязаны па біяграфіі. Дом Караткевіча зусім непадалёку ад Чыгуначнай радзільні, дзе я з’явіўся на свет. А Копысь, дзе нарадзіўся Лукашэнка - таксама непадалёку ад нашага Пагосту.

- Найчасцейшыя асацыяцыі з Воршай - гэта Караткевіч, пра якога мы сказалі, і Аршанская бітва. А ў Вас якія яшчэ?

- Цэлы шэраг! Ворша - як Радзіма. Ворша - гэта геаграфічны цэнтр Беларусі паводле Смоліча, як гэта ні дзіўна. То бок Беларусь была настолькі пашыраная на Усход, што геаграфічны цэнтр трапляў недзе пад Воршу... Мае дзіцячыя гады праходзілі ў Барані пад Воршай, у самой Воршы і ў Пагосце. Бацька працаваў рэдактарам завадской шматтыражкі, маці - настаўніцай. Мы хадзілі на гарадскі стадыён, дзе гуляла каманда Барані "Тэмп". Там цяпер вельмі добры стадыёнчык.

- Заўзелі?

- Канешне! Бацька навучыў, прычым не толькі мяне, але і дзвюх сястрычак. Мы хадзілі дружна сям’ёй на футбол заўзець за "Тэмп"!

- А сёння за каго?

- Сёння - за БАТЭ ў Лізе чэмпіёнаў, натуральна! За зборную Беларусі... За спартоўцаў увогуле вельмі заўзею. Як бы там ні было, але калі аказваецца, што беларус ці беларуска наймацнейшы ў свеце - адчуваеш сябе датычным да чагосці, што Бог даў гэтай зямлі і ў гэты час.

- То бок, Вас, як некаторых, не перасмыкае ад таго, які пры гэтым гучыць гімн і які ўздымаюць сцяг?

- Гэта сыдзе і не будзе згадана. Будуць згаданыя толькі дасягненні, спартовыя подзвігі. Гэта нашыя перамогі. Мы ўспамінаем пра Шчэрбу - аднаго з найвыдатнейшых спартоўцаў свету, - хоць ён выступаў яшчэ пад савецкім сцягам...

- На той час Ворша была не больш беларускай, чым яна ёсць сёння?

- Так-так. Хаця раён, дзе мы жылі, называўся "Раніца" - мы жылі якраз насупраць крамы "Раніца". Там былі розныя раёны, якія біліся адзін з адным. Сітуацыя была ўвогуле своеасаблівая: там было тры турмы, і такая атмасфера гвалту - падлеткавага, маладзёвага. Былі банды - "Льнуха", "Мясуха" (льнокамбінат, мясакамбінат...), "Раніца". Але я быў надта малы тады яшчэ…

- То бок, біцца не даводзілася?

- Тады - не. Хіба што потым, у школе.

- За дзяўчат?

- Не, там было не з-за дзяўчат. Хутчэй, нейкія дзіцячыя крыўды... Аднойчы на бацьку майго нешта сказалі, дык бітва заняла цэлы перапынак - урэшце хлопец выбачыўся...

- А што на бацьку такога сказалі?

- На той час да журналістаў ставіліся неяк грэбліва... Часы перабудовы, было агульнае непрыняццё ўсяго афіцыёзу. Бацька на той час быў журналістам - вельмі добрым журналістам - спачатку БелТА, потым журналістам "Советской Белоруссии" (калі яна была яшчэ нармалёвая газета), потым ён перайшоў у газету "Белоруссия". А калі стала зразумела, куды коціцца ўся афіцыйная журналістыка, ён перайшоў у "Детективную газету". Але бацька заўсёды прытрымліваўся дэмакратычных поглядаў. І пра тое, што ён быў адным з самых інфармаваных гараджан Віцебска, паколькі быў журналіст і ведаў усё "знутры", я даведаўся трошку пазней, калі надыйшлі часы Лукашэнкі і стала зразумела, што такое сапраўды незалежная журналістыка.

- Дома на кухні бацькі размаўлялі пра палітыку?

- Так! У памяць урэзалася сцэна. Я сплю ў сваім пакойчыку і чую размовы пра Савецкі Саюз, пра тое, што ўсё кепска. Выходжу сонны ў кухню - там бацькі з сябрамі абмяркоўваюць "палітыку партыі". Пытаюся: "Тата, а што, у нас ўсё кепска?" І памятаю адказ: "Супакойся, сын, ты жывеш у лепшай краіне ў свеце!" Ён меў на ўвазе Беларусь - і меў рацыю.

- Бацькоў часта ў школу выклікалі?

- Аднойчы. Памятаю, бегалі мы падлеткамі і пабілі шыбу ў Музеі айчыннай вайны. Бацькоў выклікалі ў школу, яны заплацілі 2 рублі на тыя савецкія грошы, і на гэтым справа ўлагодзілася.

"Заваліўся я на тым, што пераблытаў экскрэменты ваўка з ласём!.."

- У школе я захапляўся біялогіяй і нават у 8 класе дайшоў да Рэспубліканскай алімпіяды. Алімпіяда пачалася практыкумам, у мяне, як кажуць, былі ўсе пяцёркі. І заваліўся я на апошнім пытанні - трэба было па экскрэментах вызначыць звера...

- Вам давалі непасрэдна фекаліі?

- Так - у засушанам выглядзе, у такой калекцыйнай каробачцы. І тут я, канешне, заваліўся - паблытаў ваўка з ласём!.. Атрымаў тры балы за гэты адказ. Затое пасля, калі мы з дзедам паляўнічым ішлі па Прыпяці і ён мяне падкалваў - маўляў, што тут за звер праходзіў? - я беспамылкова адказваў, дзе праходзіў лось, а дзе - заяц.

- А ў сённяшніх рознага плану і ўзроўню экскрэментах, як лічыце, добра разбіраецеся?

- Не вельмі, напэўна, таксама. Іспыт, можа, і не здаў бы. Давялося пабываць на "дне"  і ў Малым Сітне пабачыць усякае, і ў турме, і на волі. Але думаю, што ёсць людзі, якія жывуць у значна страшнейшых умовах. І трэба быць спецыялістам не толькі па тым, каб класіфікаваць, але і па тым, як пазбавіцца дрэні, што нас атачае.

- І біялогія, і Вашая ўніверсітэцкая спецыяльнасць ("Пошук і разведка карысных выкапняў", інжынер-геолаг) - усё гэта звязана з прыродай, з навакольным светам...

- З зямлёй, так. Зямлю я адчуваў з самага дзяцінства. Гэта Бога адчуў ужо ў маладосці - калі падняў вочы да неба. З самага дзяцінства, яшчэ ў Барані, я быў апанаваны геалогіяй, збіраў калекцыю - у мяне і цяпер больш за 2000 розных экземпляраў - камянёў, у асноўным з наваколля Віцебска. Пра гэта я магу распавядаць гадзінамі... Як Беларусь я гэтую зямлю ўсвядоміў, можа, гадоў пасля 16-ці. Калі якраз падыходзіла хваля Незалежнасці - калі ў 1991 годзе залунаў бел-чырвона-белы сцяг. Калі ў 1992 стала зразумела, што мы жывем у сваёй краіне - гэта не Расея, не Савецкі Саюз. У свядомасці тады адбылася грунтоўная перабудова - і тая зямля, у якой я корпаўся з дзяцінства, набыла роднасць і важкасць.

"Чалавек крычаў мне: "Я та 20% сфальсіфікаваў на выбарах, а мой сусед - 40%!"

- Чым займаецеся тут, у Купліне, - апроч абавязковай працы?

- Удаецца рабіць рэпартажы для "Рацыі", для "Нашай Нівы" нататкі пісаць, прымаць гасцей, размаўляць па партыйных справах - мы зараз IV з’езд БХД рыхтуем для рэгістрацыі - шмат людзей у мяне бывае, шмат даводзіцца тэлефанаваць, размаўляць. Парадкую бібліятэку ў камендатуры - трэба сачыць, папаўняць, прывозіць кніжкі. Рыхтуем да выдання шосты дыск "Беларускі хрысціянскі хіт. Люблю Беларусь". То бок, праца ідзе.

- Якія тут кніжкі ў бібліятэцы? Хоць адна беларуская была да Вашага з’яўлення?

- О-о! Канешне!

- Іван Мележ, Іван Шамякін?

- Нават "У тумане" Быкава! Нават пяцітомнік Адамовіча, томікі Чорнага, Танка, Панчанкі, Глебкі!.. Поўны збор твораў Дзюма! Я іх нават скласіфікаваў ужо. 200 кніг - агульнасавецкая літаратура, каля 100 - беларуская літаратура савецкага перыяду (але ў асноўным невядомыя аўтары - відаць, Пружанская бібліятэка аддавала, што ім непатрэбна было), каля 150 тамоў еўрапейскай класікі (Флабэр, Гюго, Бальзак, Дзікенс...), ну і амерыканскай літаратуры недзе 20 томікаў. Хрысціянскай літаратуры - з дзясятак Новых Запаветаў. У Малым Сітне гэта не ўяўляецца - ні ў якой бібліятэцы ваколіцы!.. Тут усё-ткі Заходняя Беларусь - 10 Новых Запаветаў, брашуркі, Біблія для дзяцей - але на ўкраінскай мове чамусьці. Шмат цікавостак, якія я не бачыў нават у гарадскіх бібліятэках. Увогуле, Куплін знаходзіцца ў цікавым месцы. Адсюль польскі класік Францішак Карпінскі, тут карані Уладзіміра Высоцкага, Андрэя Макарэвіча, Рыгора Шырмы, Міхася Забэйды-Суміцкага, Азэфа - правакатара, які кіраваў баявой арганізацыяй эсэраў. Адсюль, са спаленага немцамі хутара Ясенец - Васіль Сёмуха, які пераклаў Біблію на беларускую мову. Непадалёку зусім Косава, непадалёку Ружаны сапегаўскія, 100 кіламетраў да Дастоева, непадалёку - габрэйскія вядомыя мясціны, звязаныя з Хаімім Вейцманам, Голдай Мейер, Залманам Шазарам. І плюс - Віскулі ў Пружанскім раёне, дзе роўна 20 гадоў таму скасавалі за непатрэбнасцю Савецкі Саюз.

- Павал, слухаеш - і адчуванне, што Вы ну проста чакалі, пакуль Вас сюды змесцяць, і вельмі ўдзячныя ім за гэта!..

- Бог дае натхненне! У Малым Сітне я адчуваў гэта падсвядома, зараз гэта глыбей ужо. У часы паўстання ў ХІХ стагоддзі быў лозунг "Межы Айчыны пазначым крывёю". У мяне атрымліваецца - "хіміямі". Тады Малое Сітна (Полацкі раён, паўночны ўсход Беларусі), тут - Куплін (Пружанскі раён, паўднёвы захад Беларусі). Там пад Расеяй, тут пад Польшчай.

- Ці актуальнае тут для Вас само азначэнне "хімія" - наколькі шкодная праца на складзе аўтазапчастак?

- Яно не шкодна - у звычайным сэнсе. Адзіная праблема - я не адмысловец у машынах, у мяне ніколі не было сваёй машыны, а тут трэба гэта ведаць, бо цікавяцца абсалютна рознымі запчасткамі - гэта найбуйнейшы склад у раёне. Шланзікі, раменчыкі, гайкі, карбюратары, старцеры... Так што да кваліфікацыяў стропальшчыка і сучкаруба, атрыманых ў Малым Сітне, дадаюцца новыя... Адначасова я ўдзячны Богу і за тую ўнікальную адукацыю, якую атрымаў у СІЗА КДБ. Таму што там сядзіць эканамічная эліта Беларусі. Я сядзеў з галоўным інжынерам МТЗ, з топ-менеджэрам "Дарыды"; з мільянерам, які займаецца палівам; з чалавекам, чыя кампанія ўваходзіць у дзясятку па вытворчасці абгортак у Беларусі; чалавекам, які адзін з першых у Менску пачаў займацца металам і мае буйную фірму; з супрацоўнікамі Дэпартамента фінансавых расследваняў, ГУБОПа... Мяне правялі праз шэсць камер - і практычна ў кожнай з іх можна было адкрываць Народны ўніверсітэт. Людзі тлумачылі не толькі спецыфіку сваёй працы - як, напрыклад, галоўны інжынер МТЗ - але і схемы, па якіх працуе цяпер дзяржава, крыміналітэт, уладныя ворганы, як яны душаць бізнесменаў, атрымліваюць грошы. Хаваць гэтым людзям ужо няма чаго - і яны распавядаюць. Распавядаюць у тым ліку і як фальсіфікуюць выбары - наракалі "вось, мы яго антызаконна праводзілі ва ўладу, а цяпер...".

- Гэта адрозніваецца ад тых схемаў фальсіфікацыі, якія ходзяць у інтэрнэце: датэрміновае галасаванне, уначы ў вурны ўкідваюць?..

- У значнай ступені адрозніваюцца. Я быў проста ў шоку ад пачутага. Распавядалі пра маніпуляцыі са спісамі - аналізуецца, якія людзі з разу ў раз не ходзяць на выбары - і за іх распісваюцца, кідаюць бюлетэні. Альбо бяруць з сабой да стала (хаваюць на жываце, пад вопраткай) - спецыяльна становяцца задам да назіральнікаў і выкладаюць падрыхтаваныя стосікі на стол пры падліку. Так што я ўзбагаціў сваё ўяўленне пра гэта. І трэба сказаць, што беларуса цяжка абдурыць, калі ён хоча абдурыць сам сябе.

- Тыя людзі раскаяліся ў фальсіфікацыях?

- З адным у нас ледзьве да бойкі не дайшло. Я крычаў на яго: "Вы ж самі яго і паставілі". А ён крычаў у адказ: "А што, Паша?! Я та 20% сфальсіфікаваў, а мой сусед - 40%! Я ж па-людску!" У людзей няма ўяўлення, што гэта - злачынства супраць уласных дзяцей. Якое яны апраўдваюць тым, што "няма нікога іншага".

"У інтэрнатах я прадаваў беларускія кніжкі - за гэтыя грошы наш кіраўнік паехаў у Лондан і сустрэўся з Маргарэт Тэтчар"

- Праца ў "Знамени Юности" была першай карэспандэнцкай працай для Вас?

- Так.

- З чаго яна завязалася?

- Я быў на першым курсе геаграфічнага факультэта БДУ. І, трэба прызнацца, бацька падказаў кіраўніцтву "Знамени Юности", што "можа, хлопец нешта напіша, хай паспрабуе". Я паспрабаваў - напісаў артыкул "Валожынскі бык", пра майго аднакурсніка Мар’яна Бурачэўскага са шматдзетнай каталіцкай сям’і. Ён быў беларускамоўны, мы з ім дамагаліся, каб на нашым аддзяленні па-беларуску выкладалі 70% прадметаў. На той час у "Знамени Юности" было ўжо мала чаго беларускамоўнага - там друк гэтага артыкула стаў падзеяй, і не толькі для мяне, газеты насіла палова геафака.

- Вы ў штаце былі ў "Знамёнцы"?

- Не, пазаштатным карэспандэнтам, але чырвонае пасведчанне было.

- Я так разумею, што Вы пайшлі ў палітыку менавіта вось з гэтай журналісцкай працы ў "Знамени Юности"? Здаецца, усё пачалося з таго, што Вам выкрэслілі "бел-чырвона-белы сцяг" з артыкула?..

- Менавіта. Як кажуць, партбілет быў "пакладезны на стол" - занёс і аддаў пасведчанне ў рэдакцыю. Рэдактара якраз памянялі, мне было сказана, што "малады чалавек, ужо іншыя часы"... Але пайшоў не адразу ў палітыку - а купляць на апошні ганарар бел-чырвона-белыя сцягі. І пачаў запытвацца на геафаку, дзе ў Менску прадаюцца бел-чырвона-белыя сцягі - бо гэта было ўжо пасля рэферэндума. І мне сказалі: "Паша, Варвашэні, 8". Мы з сябрамі пайшлі туды, трапілі на паседжанне маладзёвай фракцыі БНФ. Пасядзелі, паглядзелі мы ўтрох...

- ...і падумалі, што "мы лепш зробім"?

- Натуральна, так яно і адбывалася. Там сядзела чалавек 10, яны абмяркоўвалі нейкую акцыю, якая прайшла месяц таму: а што рабіць, а хто кепскі, а хто добры... Мы выйшлі на двор і я сказаў сябру: "Праз год я буду кіраўніком гэтай каманды". Сябар толькі пасмяяўся. Тады я заняўся тым, што скупляў беларускамоўную літаратуру, якая пасля чарговай дэвальвацыі-дэнамінацыі каштавала капейкі. Я выдаткоўваў на гэта 10% сваёй мізэрнай стыпендыі. Купляў, цягаў на Варвашэні, 8. Потым, памятаю, арганізоўвалі латарэю - хадзіў і прапаноўваў па студгарадках. На сённяшнія грошы кніжка каштавала 10 рублёў (не тысяч, а рублёў!) - я стаўлю кошт 50 і прадаю. Адначасова на ёй пазначаю нумар - будзе разыгрывацца латарэя, у якой можаце выйграць больш каштоўную кніжку. Памятаю, што прынёс пэўны прыбытак на маладзёвую фракцыю БНФ.

- То бок, першы капітал быў скалочаны на нацыянальнай літаратуры...

- Гэта факт. І за гэтыя грошы Алесь Касач, тагачасны кіраўнік маладзёвай фракцыі БНФ з’ездзіў у Лондан і сустрэўся з Маргарэт Тэтчар. Праз 1,5 гады мяне выбралі кіраўніком маладзёвай фракцыі і "Маладога Фронту".

- Дык а ў Лондане потым давялося бываць?

- У Лондане - не, хіба што ў Вашынгтоне, на сустрэчы з Джорджам Бушам.

На фота ніжэй: З Настай Палажанкай, намесніцай старшыні "Маладога фронту"

"Як рэпарцёр я нават даследваў прыбіральні ў студэнцкіх інтэрнатах!.."

- У "Знамени Юности" Вас моцна правілі?

- Не. Пакуль я быў рэпарцёрам пры Кацюшэнку - не. Першы раз сур’ёзнае было - гэта якраз калі сцяг абрэзалі з артыкула. Але гэта мяне здорава пакрыўдзіла!

- Пра што даводзілася пісаць як рэпарцёру?

- Самыя розныя віцебскія навіны, менскія рэпартажы - напрыклад, пра мунітаў, якія прапаведваюць на праспекце. Пра хлопчыкаў, якія мыюць машыны і маюць на гэтым шалёныя грошы, а калі кліент не плоціць - б’юць яму лабавое шкло... Шмат было "студэнцкіх рэчаў" - напрыклад, даследванне студэнцкіх інтэрнатаў і прыбіральняў. Я жыў у інтэрнаце № 4 - дзе перад гэтым, ажаніўшыся, жылі мае бацькі.

- А дзе гэты інтэрнат знаходзіцца?

- Насупраць Палаца спорта.

- Дык яго зруйнавалі колькі тыдняў таму!

- Як зруйнавалі?! Не можа быць! "Чацвёрку" зруйнавалі?! О-ё-ёй, жах які! Я там так і не пабываў яшчэ раз...

- Што, вялікія ўспаміны звязаныя?

- Першы курс... "Афганцы" з юрыстамі біліся пастаянна. І студэнты Акадэміі міліцыя прыязджалі "баляваць". Станавіліся ў спецназаўскія стойкі каля дзвярэй першакурскнікаў і па камандзе выбівалі, проста выносілі дзверы - у некаторых яны так і падалі з петлямі. І выганялі першакурснікаў - каго па гарэлку, каго проста так. Вось чым займаліся навучэнцы Акадэміі міліцыі. Зараз тыя ж людзі робяць гэта санкцыянавана - выносяць дзверы і заходзяць у кватэры, хапаюць людзей на акцыях. І я веру, што гэтыя людзі могуць рабіць усё, што заўгодна - у тым ліку і страляць у беларусаў. З той пары, як я пабачыў выхаванцаў Акадэміі міліцыі ў справе, я веру ў гэта.

- Добра, у "Знамёнцы" не правілі. Але на Вашым сайце ў раздзеле "Артыкулы" знаходжу Ваш артыкул пра Нямігу, дзе пазначана, што "аўтарскі загаловак быў "Правал Нямігі". Значыцца, што пасля праўкі і друку артыкула вы ўсё адно не пагадзіліся з загалоўкам, які яму далі ў газеце?

- Для мяне было трошку незразумела, чаму змянілі. Але я з рэдактарамі не спрачаюся. Адзіны выпадак быў той самы са "Знаменем Юности". А ў "Нашай Ніве" мяне і цяпер, бывае, скарачаюць - можа, не хапае плошчы; можа, рэдактар палічыў нешта стылёва неадпаведным... Я проста захоўваю тэксты, а калі надыходзіць час выдаваць кнігу - аднаўляю поўны тэкст. Бо з большасцю правак я... Я б пакідаў першапачатковы тэкст.

- У чым тады праца рэдактара мусіць палягаць?

- У тым, што ён бачыць газету ў цэласці. Як я рэдагую, напрыклад, партыйны бюлетэнь "Крыніца", то таксама разумею, што логіка кожнага артыкула павінна падпарадкоўвацца законам цэласнасці выдання. Так што спрачацца з рэдактарамі ў прынцыпе не варта, нават калі яны не маюць рацыі - пасля можна навярстаць сваё.

- А калі журналіст - не Павел Севярынец, які пасля з гэтых артыкулаў кнігу выдасць? Што рабіць, калі правяць і правяць?

- Яшчэ з даўніх пор я зразумеў, што рэдактары - людзі амбітныя, спрачацца - сабе даражэй. Можна страціць шмат часу, нерваў, часам - працу. У мяне ёсць, куды траціць свой, як кажуць, "змагарны запал" - таму тут стараюся не ваяваць.

- Павал, артыкулы, змешчаныя на Вашым сайце, нагадваюць больш маніфесты. А ўласна журналісцкія дзе?

- З 1994 па 1998 гады друкаваўся ў забаўляльным часопісе Weekend і "Дэтэктыўнай газеце". У апошняй выйшла з дзясятак маіх нататак, натуральна - пад псеўданімам.

- Чаму "натуральна"?

- Там апісваюцца крымінальныя гісторыі на рэальным матэрыяле, таму змяняліся лічбы і прозвішчы - увогуле ўсіх, ад дзеючых асобаў, пракурораў, суддзяў, завяршаючы аўтарам. У "Знамени Юности" рэпарцёрская праца была. У некаторым сэнсе і цяпер раблю рэпартажы - штотыднёвыя на "Радыё Рацыі".

"Тут тры кухні на 100 мужыкоў - і не ўсе канфоркі працуюць"

- У гэтым зняволенні дзяржава Вас не корміць. Што сабе гатуеце?

- Тут тры кухні на 100 мужыкоў, і не ўсе канфоркі працуюць. Складана згатаваць сабе паесці, трэба станавіцца ў чаргу - гэта доўгі працэс, забірае шмат часу. Разам з тым, кухні замыкаюць на пэўны час - і не заўсёды гэта робяць у расклад. Дзеля таго, каб чалавек ведаў, што толькі з ласкі адміністрацыі ён можа схадзіць перакусіць. Толькі з ласкі адміністрацыі ён можа з’ездзіць памыцца - а можа і не з’ездзіць памыцца. Толькі з ласкі адміністрацыі ён можа выйсці на працу - а могуць і не пусціць на працу. То бок, чалавека прывучаюць выконваць рэфлекс сабачкі Паўлава, прымушаюць адчуваць, хто ён ёсць у гэтай сістэме. Як следства - больш тых людзей, якія адсюль паехалі ў зону, чым тых, якія вызваліліся ўмоўна-датэрмінова ці ім замянілі рэжым. Гэтая "канцэпцыя абмежавання волі" вельмі адпавядае таму, што творыцца ў нас зараз у маштабах краіны. Калі мне з самага пачатку, як я прыехаў, заявілі: "А ў царкву вы не пойдзеце!" Я кажу: "Гэта свабода веравызнання!" У адказ: "А мы абмяжуем вашу свабоду веравызнання". Давялося тлумачыць, дамагацца - цяпер выпускаюць раз на тыдзень у царкву.

- З такімі абмежаваннямі ў плане кухні - Вы хоць сабе страўнік не сапсуеце?

- У мяне ёсць чайнік, на якім грэецца вада - і кашкі, ролтаны за тры хвіліны робяцца. Пасля студэнцкіх гадоў, калі мая стыпендыя выдатніка была 3,5 даляры - ужо нічога страўнік не сапсуе. Да таго ж, сябры прывозяць шмат ужо згатаванай ежы. Сёння во частую ўсіх гасцей дранікамі - удалося патрапіць да пліты і пагрэць іх.

- Колькі за тыдзень маеце вольнага часу?

- Штодня ўдаецца вылучаць агулам ад трох да пяці гадзін. Адбой у 22.00 - святло адключаецца, правяраюць, ці леглі спаць. Пад’ём і праверка ў 6 раніцы.

- А без ноўтбука як пішаце - асадкай на паперы?

- Асадкай на паперы я пішу практычна ўсё жыццё, да сярэдзіны 2000 гадоў ноўтбука не меў зусім.

- А хто набірае?

- У "Нашай Ніве", у партыі, бацькі…

- Выйсці за тэрыторыю камендатуры можна толькі ў нядзелю?

- Так - на 4 гадзіны 20 хвілін.

- Чаму такая дзіўная, някруглая лічба?

- Паўгадзіны туды ў Пружаны, паўгадзіны назад, гадзіна на тое, каб памыцца, дзве гадзіны на царкву - дайсці туды і літургія, і 20 хвілін на пошту.

- А астатнім асуджаным што, пошта ня трэба?

- У прынцыпе, не. Можна ж карыстацца мабільнікам... Тут сабраныя людзі, як кажуць з "сацыяльнага дна". Хоць я лічу, што калі правесці аблаву ў звычайным двары любога беларускага горада і выбраць моладзь з 18 да 30 гадоў, пасадзіць яе ў такі інтэрнат - гэта і будзе "спецкамендатура № 7".

На фота ніжэй: Павел падпісвае сваю кнігу "Люблю Беларусь" чытачам. 2008 год.

"У мяне тут мянушка "Пісьменнік"

- Сёння Вы адчуваеце сябе журналістам? Ці, можа, калумністам, публіцыстам?

- Ну ў мне тут мянушка "Пісьменік". Але хіба публіцыстам болей.

- А мянушка паважлівая ці зняважлівая?

- Паважлівая! "У Пружанах гавораць, што нейкі пісьменнік там у нас сядзіць!". Стаўленне добрае - асабліва з боку асуджаных. Бо ўсе разумеюць, што адбываецца ў нас у краіне.

- Вы параўналі тутэйшы кантынгент са "звычайным беларускім дваром". Наколькі гэты двор ведаў Паўла Севярынца да Вашага з’яўлення тут?

- З берасцейскіх хто-ніхто чуў, бо была гучная гісторыя з прэзентацыямі ў Берасці, з маімі адсідкамі ў Берасці, Баранавічах, Івацэвічах. Троху чулі - бо прэса баранавіцкая ці берасцейскага пісала. Тут, у адрозненне ад Малога Сітна, ведалі. Ну і бачылі па тэлевізары Рымашэўскага, таму прызнавалі як "кіраўніка штаба Рымшэўскага". БХД троху ведаюць. "Малады Фронт" ведаюць! Але мяне здзівіла, што тут вельмі добра ведаюць NRM - больш чым палітычныя партыі! У некаторых на мабільніку стаіць "Тры чарапахі" альбо "Паветраны шар". Гэта само за сябе гаворыць.

- А Вы ўспрымаеце NRM без Вольскага?

(доўгая паўза) - NRM з Вольскім лепш, чым NRM без Вольскага - што тут ужо казаць.

- Памятаецца гісторыя, звязаная з газетай "Товарищ", калі на адным мерапрыемстве яе расклалі замест дыванка на падлозе - а Вы пачалі яе збіраць, чым выклікалі пэўнае абурэнне антыкамуністаў. Для мяне засталося цікавым, што, з аднаго боку, Вы вельмі цьвяроза і справядліва ацэньваеце камунізм як абсалютнае зло. З іншага боку, збіраючы газету з падлогі, Вы кіраваліся тым, што гэта - незалежная прэса, якую таптаць не выпадае.

- Пытанне нават не ў тым, што там была камуністычная прэса. Гэта была газета тых людзей, якія спрабуюць вызваліцца ад камунізму - усведамляюць яны гэта ці не. Зараз яны ўжо зрабіліся сацыялістамі фактычна. Мой выбар - гэта не прынцыповае супрацьстаянне злым людзям, а супрацьстаянне злу ў людзях. Трэба змагацца за кожнага чалавека, за кожнага беларуса. Нават калі гэта на сённяшні момант вораг. Вось чаму "любіце ворагаў вашых" - сказана ў Евангеллі. Для таго, каб Госпад мог праз нас змагацца за сэрцы гэтых людзей. Камунізм як ідэалогію трэба ненавідзець, на мой погляд, гэтую ідэалогію і партыі трэба забараніць у Беларусі - бо рознага кшталту камуністычныя партыі арганізавалі забойства беларусаў, этнацыд, лінгвацыд, генацыд беларусаў. Такая сіла не павінна існаваць - як і нацыстская партыя. Але камуністаў - як носьбітаў гэтай ідэалогіі - трэба бачыць як людзей, якія таксама створаны па падабенству Бога. Там, на нябёсах, спытаюцца за гэтую зямлю не з кіраўнікоў райвыканкамаў і не з Лукашэнкі - цалкам можа быць, што мы іх там не ўбачым проста як клас. Спытаюцца з нас.

"Нашыя суседзі дзівяцца, наколькі распранутыя беларускія дзяўчаты!.."

- Павал, Вы - чалавек, які жыве з Богам у душы, у розуме і на вуснах. Аднак журналістыка не заўжды стасуецца з гэтым - журналісты, бывае, маняць, прыпісваюць, улязаюць у прыватнае жыццё... Як Вы стасуеце гэта для сябе?

- Як у тым банальным выслоўі: журналістыка - гэта люстэрка грамадства. Лукашэнка зачыніў палітычныя свабоды, а свабодзе грэху, свабодзе распусты адчыніў усе шлюзы. Тое, наколькі распранутыя беларускія дзяўчаты, альбо наколькі разбэшчаная беларуская папса, здзіўляюцца нават нашы суседзі! Адсюль і такая журналістыка - адкуль ёй іншай узяцца? І трэба з гэтым змагацца не забараняльнымі мерамі, а альтэрнатываю. Да гэтага часу ў Беларусі, на жаль, няма ўплывовага кансерватыўнага хрысціянска-дэмакратычнага выдання, якое магло б гуртаваць вакол сябе тых людзей, якія стаяць у першую чаргу на маральных нормах. Гэта задача для нас, выклік для нас.

- Калі казаць проста - што Вам у сённяшняй журналістыцы падабаецца, а што не?

- Падабаецца, што вельмі шмат моладзі, вельмі шмат жадання раскрыць праўду і вельмі шмат жадання публічна агучваць факты, ставіць востра пытанні. З іншага боку, фактараў, якія б стрымлівалі журналіста ў маральным плане, практычна не існуе. Я не пра самацэнзуру кажу, а пра маральнасць. Калі чалавек піша, ён адказны за слова. Слова вечнае - з гэтага мы пачыналі гутарку.

- Пасля такіх выслоўяў у мяне застаецца толькі адное пытанне. Некалі Вы заявілі, што вяселле справіце толькі "пасля перамогі". Справа зацягнулася. Дык можа - перамога будзе толькі пасля вяселля?..

(вельмі доўгая паўза) - Я прапаную пагаварыць пра гэта пасля Раства, добра?..

Канешне, цяжка, цяжка задаваць такія пытанні чалавеку, які цытуе па памяці цэлыя раздзелы Бібліі, а на адной анлайн-канферэцыі прызнаўся, што цалаваўся двойчы ў жыцці - і цяпер шкадуе за такую распусту па-за шлюбам...

Калі я рэгістраваўся ў камендатуры Купліна (такі парадак) - спытаў у міліцыянта дазволу паразмаўляць з Паўлам у машыне, а не ў альтанцы - бо халодна. Міліцыянт дазволіў, а я пераканаў яго, што не скраду ад іх "асуджанага Севярынца". Міліцыянт усміхнуўся і паправіў: "Незаконна асуджанага Севярынца", мы ўжо навучаныя". А потым спытаўся, колькі мне даплаціць, каб я ўсё-ткі скраў...

Глеб Лабадзенка, БАЖ