Карлсанам можаш ты ня быць, а ў Стакгольме пабываць абавязаны

Першы знаёмы швэдзкі твар, які сустракае падарожніка ў стакгольмскім аэрапорце, - твар Астрыд Ліндгрэн. Яе партрэт разьмешаны сярод іншых знакамітых швэдаў на сьценах аэрапорта. Можа, і знакамітых для сьвету, але ж беларусы найчасьцей адразу пазнаюць хіба што толькі любую зь дзяцінства пісьменьніцу. Што ж, прапаную і вам прыгадаць дзяцінcтва й адправіцца ў падарожжа па Стакгольму калі ня з Ліндгрэн, дык зь яе героем - Карлсанам.

“Дзе тут можна ў вас прызямліцца?”

Ад аэрапорта “Арланда” да самога горада Стакгольма некалькі дзесяткаў кілямэтраў, таму, пакуль вы вагаецеся, паехаць на аўтобусе альбо ўзяць на пракат лебядзей у добрага Нільса, Карлсан будзе заводзіць свой прапэльлер і расказваць вам кароткую гісторыю горада.

Першае ўзгадваньне пра Стакгольм зьвязана з бойкай на Чудзкім возеры. Аляксандр Неўскі быў яўна не ў настроі, таму ня стаў забіваць ці нават браць у палон варага, які й прыказаў пасьля заснаваць горад на адной з выспаў заліва Сальтшон. Надалей прыйшлі немцы й разьвярнулі гандаль, аднак канчаткова ўлада перайшла ў рукі швэдаў толькі напрыканцы XV стагоддзя. Дарэчы, Стакгольм як сталіца не плянаваўся. Занадта шмат пакут перанёс горад: і пажары, і эпідэмію чумы, і паражэньні ў войнах. Аднак яго адбудавалі й усё ж зрабілі сталіцай.

“Чаго равеш? Ты ж мне ўсю рыбу распужаў!”

Сустрэць рыбака ў цэнтры горада, дзяўчыну ў купальніку ці дзяцей, што будуюць палацы зь пяску абсалютна спакойна можна ў Стакгольму. Яшчэ б: горад разьмешчаны на выспах. Гэта, з аднаго боку, суцэльная рамантыка, а з другога - нязручнасьць у камунікацыі. Праз адчай швэды разбурылі частку старога горада і зьвязалі, як маглі, часткі чыгункай. Зараз праблема існуе з мэтро, пракладваць якое пад вадой праблематычна.

Дарэчы, Карлсан аматар карыстацца ўласнымі сродкамі перасоўваньня па горадзе, аднак адразу вас папярэдзіць, што праезд у грамадзкім транспарце даволі дарагі для беларускага турыста. Напрыклад, аднаразовы квіток на адну галіну мэтро каштуе 40 крон (ля 13 тысяч беларускіх рублёў), аднак гэта цэлы падземны горад з выставамі, таму варта зазірнуць і туды. Квіток на аўтобус каштуе крыху меней - 30 крон (ля 10 тысяч беларускіх рублёў).

“Такая вялікая домамучыцельніца ў такую маленькую скрыначку?”

Стары горад называецца па-швэдзку Гамла Стан і знаходзіцца на выспе, якая, дарэчы, штогод падымаецца над ўзроўнем мора ўсё вышэй і вышэй, быццам паказвае веліч швэдзкай гісторыі.

Старажытныя дамы, брукаванка, помнікі, вытанчаныя ліхтары, ад якіх сьветла нават ноччу… Што яшчэ патрэбна для таго, каб душа трапятала ад радасьці? Вузкія вулачкі? Без праблемаў. Толькі ў гэтым горадзе вы сустрэнеце ня проста вузкую вулачку, як у большасьці старых эўрапэйскіх гарадох, вы пройдзеце па вулачцы, у якой два Карлсаны яўна не разьвярнуцца.

“Малыш, за табой пажарнікі прыехалі. Вунь, карабкаюцца!”

Адным з самых папулярных месцаў сярод турыстаў зьяўляецца Каралеўскі палац. Там месьцяцца працоўныя габінэты каралеўскай сям’і, прадстаўнікоў якой расцэньваюць як дзяржаўных служкаў, таму выплочваюць фіксаваную зарплату (памер якой, праўда, 10 мільёнаў крон), а каралеўскія дзеці ходзяць у звычайныя садзік і школу.

Сам Палац вялікі - 608 пакояў. Славіцца ён і сваёй багатай бібліятэкай, а таксама зьменай варты. Ня толькі турысты, але й сам кароль любіць паглядзець за гэтай працэдурай. Гвардзейцы на дзіва ўсьміхаюцца, дазваляюць сябе фоткаць і нават часам пазіруюць. Самае цікавае, што зьмяняюцца яны з такой хуткасьцю, што расслабленае спакоем вока турыста ледзьве пасьпявае за белымі панчохамі й пальчаткамі.

“Зараз мы ўбачым прывід! Дзікі, але прывабны”

Сапраўдная ж улада належыць не каралю, а Рыгстагу - Парлямэнту. А насупроць будынка яго знаходзіцца Ратуша. Які горад без сваіх прывідаў і легендаў? Стваральнік гэтай Ратушы зьмясьціў там “фальшывую магілу” заснавальніка горада, аднак падман раскрылі. А зараз у гэтым будынку праходзіць фуршэт у гонар ляўрэатаў Нобэлеўскай прэміі.

“Спакой, толькі спакой…”

Сапраўдны спакой ахінае любога, хто ідзе ўздоўж возера. Так, ня мора. Хаця ў межах горада ёсьць некалькі шлюзаў да мора (самы вядомы - Slussen), празь які прыплываюць караблі з Балтыкі й возера Маларэн. Уздоўж наберажнай жа стаяць розныя караблі, большасьць якіх ці то гатэлі, ці то кавярні.

“Эх, патрапіш да вас у госьці - навучысься есьці ўсялякую гадасьць”

Гэта Карлсан, вядома, пра адсутнасьць сочыва ці яшчэ чаго салодкага. Насамрэч, швэдзкая кухня вельмі нават прыемная. Асабліва на смак. Аднак каму-каму, а беларусу нічога дзіўнага ў ёй ня будзе: бульба, рыба, яйкі, сыры…

Ежа й кошты ў рэстарацыях і крамах, вядома, розныя, аднак за кубачак гарбаты зь пірозівам вы заплоціце ў невялічкай кавярні ў цэнтры горада прыблізна 60 крон (20 тысяч беларускіх рублёў).

“Ты ведаеш, мая бабуля - чэмпіён сьвету па абдымках! Як наляціць, як абдыме! Карлсанчык, дарагі!”

Што б ні казалі пра халоднасьць швэдаў, гэта вельмі радушны народ. Яны ведаюць, што такое Беларусь. Яны цудоўна валодаюць ангельскай мовай. І яны, у рэшце рэшт, абсалютна лёгка ідуць на знаёмства. Так што ад суму й адзіноты ў Стакгольме вы дакладна не памроце.

“А-ля-ля-ля-ля, а можа, я звар’яцела? … як шкада!”

Начны Стакгольм - гэта асобная гісторыя. Ён поўны экстравагантна апранутай моладзі, ці наадварот - неапранутай. Так, на маім шляху паўзло (менавіта паўзло) нешта напаўголае рудое ў кедах. Начных клюбаў у Стакгольму таксама хапае, вакол іх тусуецца даволі шмат моладзі.

“Ён уляцеў, але абяцаў вярнуцца”

Пакідаючы гэты горад на выспах, вы ўсё адно будзеце глядзець на партрэт Астрыд Ліндгрэн і пытаць: “У чым жа насамрэч загадка скандынаваў і як яе разгадаць?” А Карлсан, што быў з вамі ўвесь час, прамовіць вам сваё звычайнае “Спакой, толькі спакой”. Загадка й ёсьць для таго, каб разгадаць яе самому, паблукаўшы ня раз па вулачках Стакгольму, кідаючы кроны ў адзін са шматлікіх каналаў, і ў чарговы раз пераканацца, ужо заходзячы ў самалёт, што вы так нічога й не разгадалі.

Ната Пясэцкая, UFF-by.org, фота аўтара

https://www.uff-by.org/2007/10/27/1909/