Даследаванне Lawtrend: Беларускія суды не размаўляюць у Сеціве па-беларуску

Даследаванне Цэнтра прававой трансфармацыі Lawtrend «Судовая ўлада ў сетцы Інтэрнэт» ставіла мэтай «апісаць актуальны стан і праблемы прадстаўленасці афіцыйнай інфармацыі аб дзейнасці судовай сістэмы на сайтах судовых органаў, а таксама акрэсліць магчымыя і натуральныя шляхі да паляпшэння гэтага стану». Аўтар даследавання Антон Барысенка, рэдактар – Міхаіл Мацкевіч.

«Зразумела, што чалавек у сітуацыі лічбавага свету пры неабходнасці кантакту з судовай сістэмай звяртаецца да Інтэрнэту, - кажа пра актуальнасць даследавання Міхаіл Мацкевіч. - Безумоўна, прадстаўніцтва дзяржаўных органаў, у тым ліку і судовай сістэмы Беларусі, у Сеціве павінна быць, па-другое, яно павінна быць якасным, бо чалавеку загадзя трэба ведаць, што такое суд, трэба ўцяміць ва ўсіх працэдурах, якія трэба прайсці. У нас ёсць успрыняцце суда як пэўнага рэжымнага аб'екту з карнымі функцыямі, куды людзі звяртаюцца ў апошнюю чаргу, у крайняй сітуацыі. Менавіта добрае адлюстраванне інфармацыі павышае давер людзей да судовай сістэмы».

Акрамя таго, зазначае Міхаіл Мацкевіч у інтэрв'ю Службе інфармацыі «ЕўраБеларусі», прадстаўленне зразумелай інфармацыі грамадзянам – як даехаць, дзе азнаёміцца з матэрыяламі справы, як падаць скаргу і іншае – спрашчае працу саміх суддзяў і супрацоўнікаў суда, «таксама, акрамя грамадзян, у прадстаўленні якаснай і дасяжнай інфармацыі зацікаўленыя іншыя інстытуцыі, па-першае, СМІ, якія асвятляюць судовыя працэсы, якім патрабуецца статыстычная інфармацыя, па-другое, даследчыкі, навукоўцы».

Міхаіл Мацкевіч кажа, што прэс-сакратар Вярхоўнага Суда Юлія Ляскова і намеснік старшыні ВС Валер Калінковіч за апошнія 3-4 гады «даволі якасна падыйшлі да працы у справе прадстаўлення інфармацыі праз Інтэрнэт, што прынесла вынікі – паводле даследавання, Вярхоўны Суд можна назваць інфармацыйна найлепшым». Хаця, зазначае даследчык, «безумоўна, ёсць пытанні з пункту гледжання праваабаронцаў і юрыстаў наконт пытанняў публікацыі судовых рашэнняў, у суседзяў – украінцаў, палякаў, літоўцаў – гэта стандартная практыка, але ж у Беларусі да гэтага часу яна не рэалізаваная, публікуецца толькі частка судовых рашэнняў». «Але ж гэта пытанне не да сайта, хутчэй, увогуле да палітыкі судовай сістэмы ў Беларусі», - дадае Міхаіл Мацкевіч.

Паводле эксперта, «падыходзячы да даследавання, мы не кіраваліся ні міжнароднымі нормамі, ні лепшымі практыкамі, якія можна пабачыць у суседзяў, хутчэй, нас цікавілі практыкі, якія ўжо існуюць у нас». «Тэкст сканцэнтраваны ў першую чаргу на даследаванні і параўнанні сайтаў абласных судоў, - распавядае Міхаіл Мацкевіч. - З некаторых сайтаў можна вылучыць добрыя практыкі, да прыкладу, прадстаўленне інфармацыі аб дзяржаўным мыце, якое трэба сплаціць пры падачы позвы ў суд ці скаргі, але ў некаторых момантах даследавання мы прыходзілі да такога ўражання, што сайты абласных судоў гэта больш ініцыятыва саміх судоў ці нават іх супрацоўнікаў, бо не назіралася нейкай універсальнасці, уніфікацыі ў прадстаўленні інфармацыі».

«Як мы даведаліся, у будучым плануецца скасаваць сайты абласных судоў і перанесці ўсю судовую інфармацыю на платформу сайта Вярхоўнага Суда. Што, на наш пункт гледжання, з'яўляецца добрым рашэннем. Бо судовая інфармацыя, якая цікавіць грамадзяніна, ёсць адзінай для ўсёй краіны, яна ўніфікаваная, таму існаванне сайтаў абласных судоў падаецца нерацыянальным. Сайт ВС тэхнічна распрацаваны і не патрабуе вялікіх унёскаў пад пераўтварэнне ў адзіны партал судовай сістэмы», - паведаміў эксперт.

Даследчыкі даслалі сваю працу ва ўсе абласныя суды і ў Вярхоўны Суд яшчэ 30 сакавіка, але атрымалі адказ толькі ад Магілёўскага абласного суда. «Што праўда, у Facebook праз зноўку ж прэс-сакратара ВС Юлію Ляскову мы мелі рэакцыю, нам было даведзена, што вялікая частка нашых рэкамендацый, што знаходзіцца ў апошнім раздзеле даследавання, будзе прынятая да ўвагі пры распрацоўцы плана перанясення сайтаў абласных судоў на платформу ВС. Але канкрэтна якія рэкамендацыі будуць скарыстаныя – не ведаем. Спадзяемся, што ўсё ж атрымаем адказы», - сказаў Міхаіл Мацкевіч.

Паводле эксперта, «некаторыя вывады даследавання здзівілі, напрыклад, беларускамоўнасць сайтаў – яе папросту няма». «Увогуле, гэта праблема не толькі судовай сістэмы, як паказваюць нашыя іншыя даследаванні, яна ўласціва ўсім дзяржаўным органам, што на раённым узроўні, што на ўзроўні міністэрстваў. На жаль, двухмоўе не ставіцца ў прыярытэт. Спадзяемся, што пры стварэнні новай інфармацыйнай структуры Вярхоўны Суд падыйдзе да гэтага пытання больш грунтоўна і будзе выконваць канстытуцыйнае права беларусаў. Калі ж казаць пра тэхнічныя рашэнні і кантэнт, то сайт Вярхоўнага Суда нічым не саступае падобным у суседніх краінах, акрамя прадстаўлення статыстыкі, рашэнняў судоў і анонсаў будучых паседжанняў», - рэзюмаваў Міхаіл Мацкевіч.