Андрэй Ягораў: Палітычны рэжым у краіне – гэта таксама выклік для беларусацыі

 

Арганізатары вызначаюць галоўную мэту форуму – абазначыць прынцыповыя праблемы і паглыбленне разумення прычын супраціву шэрагу постсавецкіх краін і народаў трансфармацыйным працэсам у XXI стагоддзі. Летась прайшла аналагічная канферэнцыя па праблемах дэсаветызацыі; гэтым разам арганізатары факусуюць сваю ўвагу на праблемах завяршэння інстытуцыянальнага будаўніцтва незалежных дзяржаў. Для Беларусі гэты комплексны працэс фарміравання сучаснай нацыі, уключаючы станаўленне новых грамадскіх інстытутаў і інстытутаў дзяржавы, па традыцыі можна пазначыць тэрмінам "беларусізацыя".

 

Які сэнс укладваецца ў паняцце “беларусізацыя”? Ці магчымая беларусізацыя за цяперашнім палітычным рэжымам? Калі кіраўнік дзяржавы граматна не размаўляе ні па-беларуску, ні па-руску, то дзяржава не можа праводзіць цывілізаваную моўную палітыку. Як быць?

 

На пытанні Службы інфармацыі “ЕўраБеларусі” адказвае дырэктар Цэнтра еўрапейскай трансфармацыі Андрэй Ягораў.

 

 

-Трыяда “дэсаветызацыя-беларусізацыя-еўрапеізацыя” сапраўды ёсць падставовай лініяй трансфармацыяў для Беларусі. Але ж гэта не статычныя этапы, гэта працэссы, што паралельна разварочваюцца ў часе. Савецкае змяняецца і знікае, але што прыходзіць на яго месца? На гэтае месца могуць прыходзіць змененыя формы таго ж самага савецкага ладу, альбо нерэфлексіўныя бяздумныя запазычанні з глабалізаванай культуры. Неабходна ж, каб працэсс зменаў абываўся пад кантролем нашай волі і розума і на месца састарэлых рэгулятываў і стандартаў прыходзілі сучасныя па форме і беларускія па змесце нормы арганізацыі жыцця і дзейнасці.

 

 

- Пра беларусізацыю сёння не толькі можна і неабходна гаварыць, гэтую беларусізацыю трэба ажыццяўляць нават у тых неспрыяльных умовах, якія мы маем. Пры гэтым нельга звужаць беларусізацыю толькі да аспектаў мовы і развіцця нацыянальнай беларускай культуры. Нам трэба беларусізаваць усю краіну, усе інстытуты, што арганізуюць нашае жыццё. Беларусізацыя – гэта станаўленне новага ладу незалежнай краіны, і яна павінна адбыцца ва ўсіх сферах: у эканоміцы, палітыцы, адукацыі, навуцы, архітэктуры і дызайне, прававой сістэме… Для кожнай сферы пытанне беларусізацыі будзе выглядаць па-рознаму, але ж будзе далёка пераўзыходзіць вузкі моўны аспект.

 

Для вышайшай адукацыі, напрыклад, переасэнсаванне комплекса каштоўнасцяў, на якіх грунтуецца сістэма адукацыі – гэта таксама беларусізацыя. Нельга папросту запазычыць архітэктуру еўрапейскай Балонскай сістэмы і на гэтым задаволіцца, трэба ствараць сучасныя формы адукацыі і рабіць яе лепшай у свеце. І калі мы так зробім, то гэта і будзе сапраўднай беларусізацыяй.

 

 

- Пачынаць трэба са змены кірунку погляду: не вяртанне ў мінулае, а крок у будучыню. Нацыянальная традыцыя павінна пастаянна рэфлексавацца і развівацца, пераходзіць да жыцця, жыць у новых формах. У некаторых рэчах немагчыма апірацца на традыцыю, хутчэй трэба беларусізаваць, у пэўным сэнсе, каланізаваць і прысвоіць як свае новыя сучасныя практыкі. У некаторых аспектах мы, беларусы, знаходзімся перад выклікамі і задачамі, якія ніхто да нас у гісторыі не вырашаў. Той самы працэс дафармавання беларускай нацыі і нацыянальнай ідэнтычнасці не можа грунтавацца на звыклых падыходах эпохі мадэрну. Сучаснасць постмадэрнай эпохі і новыя формы сацыяльнасці, як бы мы да іх не ставіліся, размывае мадэрны нацыянальны коплекс: “этнас-мова-тэрыторыя-нацыянальная дзяржава”. І гэта выклік, які патрабуе адэкванага адказу.

 

 

- Цяперашні палітычны рэжым у краіне – гэта таксама выклік для беларусацыі. Гэты рэжым, відавочна, не адэкватны сучасным патрэбам развіцця краіны, ён замінае развіццю, спараджае крызісы і застой. І трэба беларусізаваць гэты рэжым, з несучаснага і небеларускага рэжыму зрабіць сучасны і беларускі, увесці адэкватныя часу беларускія формы арганізацыі палітычных адносінаў у краіне.

 

Ці ж не думаце вы, што гэта больш складаная задача, чым, напрыклад, рэформа навукі?!