Алесь Суша: За кім ісці беларусам? За Скарынам

Культуразнаўца, намеснік дырэктара Нацыянальнай бібліятэкі нагадвае: праз 5 год мы святкуем 500 год першадрукавання на Беларусі.

У 1517 годзе беларус Францыск Скарына пераклаў на мову, набліжаную да мовы старабеларускага пісьменства, пракаментаваў і надрукаваў у Празе Біблію пад агульным загалоўкам "Библия руска, выложена доктором Франциском Скориною из славного града Полоцька, богу ко чти и людем посполитым к доброму научению".

Пра хуткі па часе юбілей у размове са Службай інфармацыі "ЕўраБеларусі" распавядае культуразнаўца, намеснік дырэктара Нацыянальнай бібліятэкі Алесь Суша.

- Праз пяць гадоў спаўняецца 500 гадоў ад пачатку беларускага кнігадрукавання. Гэта падзея сапраўды ўнікальная, бо менавіта праз гэта, у пэўнай ступені, Беларусь атрымала цудоўную магчымасць да пашырэння ведаў – нездарма ж Скарына пісаў да "людзей паспалітых". Пашырэння ведаў не толькі Слова Божага, але ведаў гуманітарнага характару, ведаў матэматычных, астранамічных, якіх заўгодна – бо, як пісаў Скарына, праз Біблію можна навучыцца і чытаць, і пісаць, і лічыць. Увогуле разумець, як уладкаваны Сусвет. Падаецца, што менавіта праз выданні Скарыны Беларусь далучалася да агульнаеўрапейскага кантэксту. І сама асоба Скарыны, можа быць, ёсць адной з найярчэйшых ва ўсходне-еўрапейскім Адраджэнні. Гэта прыклад гуманіста, які вельмі ярка праявіўся і як філосаф, і як выдавец, і як перакладчык, і як мовазнаўца, і як медык, і, нарэшце, як прадпрымальнік. Такім чынам, імя Францыска Скарыны для Беларусі мусіць і сёння быць прынята як прыклад, за якім можна ісці.

- Як будзе адзначаць навуковая супольнасць юбілей першай беларускай кнігі?

- Ужо думаем, якім належным чынам Беларусь можа адзначыць гэтую дату, бо гэта – сапраўдная падзея для беларусаў. Сёння ўжо ідуць перамовы з ЮНЕСКА пра тое, каб адзначыць гэтую дату на годным сусветным узроўні — уключыць 500-годдзе ў каляндар знамянальных дат гэтай арганізацыі, аб'явіць 2017-ы годам Францыска Скарыны. Думаем, каб надаць Мінску статус кніжнай сталіцы свету ў 2017 годзе.

Цяпер ідзе актыўная праца па вяртанні спадчыны Скарыны – не толькі рэальным, але і віртуальным. Апроч таго, што ідзе праца па вяртанні арыгіналаў – а іх багата па свеце, спрабуем таксама прывозіць кнігі першадрукара на часовае экспанаванне. Ствараем віртуальны збор не толькі выданняў, але і рукапісных узораў. Ну і задумваемся аб выданні поўнага факсімільнага збору выданняў Францыска Скарыны. Спробы стварэння такога збору былі і раней, але на годным узроўні, па розных прычынах, зрабіць яго не атрымалася. І, спадзяюся, гэты юбілей будзе адзначаны на самым шырокім узроўні ўсёй дзяржавай.